พิธีสวดพระอภิธรรมศพ

พิธีสวดพระอภิธรรมศพทั่ว ๆ ไป

- ได้กำหนดเวลา  นิมนต์พระสงฆ์ประจำที่ เจ้าภาพแจ้งกำหนดการให้แก่ผู้ร่วมงาน

- ประธาน ฯ จุดธูปเทียนบูชาพระรัตนตรัย  จุดธูปเทียนที่หน้าตู้พระธรรม  และจุดธูปเทียนหน้าศพ

 - ประธาน ฯ จุดเทียนธูปเครื่องทองน้อย (หน้าภาพถ่ายผู้ตาย) ซึ่งจะมีพุ่มดอกไม้ ๓ พุ่ม ตั้งอยู่บนเครื่องทองน้อยและตั้งอยู่ด้านภาพถ่าย โดยเทียนธูปจะตั้งอยู่ร่วมด้วย แต่เป็นด้านตรงข้าม (บนพานรองเดียวกัน)

    ครั้นจุดเทียนธูปที่เครื่องทองน้อยแล้ว ให้หันด้านพุ่มดอกไม้ ๓ พุ่มออกไป  ทางด้านพระสงฆ์ที่สวด

   พระอภิธรรม  เป็นการแสดงว่าให้ผู้ตายได้บูชาพระธรรมด้วย  (ขั้นตอนนี้ บางแห่งไม่มีก็ได้)

- พิธีกร   อาราธนาศีล  ผู้ร่วมพิธีรับศีล  (บางแห่งอาจนำบูชาพระ กราบพระก่อนก็ได้)

- พิธีกร   อาราธนาธรรม  (บางวัดหรือบางแห่งอาจไม่มีการอาราธนาธรรม  ให้พิธีกร เรียนถามพระสงฆ์ก่อนเวลาพิธี)

- พระสงฆ์ สวดพระอภิธรรม  จนจบครั้งสุดท้าย  (จะสวดกี่จบแล้วแต่ความนิยมของท้องถิ่นนั้น ๆ )

- พิธีกร และเจ้าหน้าที่ เข้าเทียบเครื่องไทยธรรม

- ประธาน ฯ (และผู้แทนผู้ร่วมพิธี)  ถวายเครื่องไทยธรรม

- พิธีกร  ลาดผ้าภูษาโยง

- ประธาน ฯ (และผู้แทนผู้ร่วมพิธี ) ทอดผ้าบังสุกุล

- พระสงฆ์  พิจารณาผ้าบังสุกุล

- พระสงฆ์   อนุโมทนา

- ประธาน ฯ กรวดน้ำ

- ประธาน  กราบพระรัตนตรัย  และน้อมไหว้พระสงฆ์

- พระสงฆ์ กลับ  (ผู้ร่วมพิธี ลุกขึ้นยืนน้อมไหว้)

หมายเหตุ  บางแห่ง  อาจจะทอดผ้าบังสุกุลก่อนถวายเครื่องไทยธรรม ให้พิธีกรเรียนถามความนิยม

                  ของท้องถิ่นกับพระสงฆ์ก่อนเริ่มพิธี

การเตรียมจัดที่ตั้งศพบำเพ็ญกุศลสวดพระอภิธรรม มี:-

-  ขึงผ้าม่านข้างฝาผนัง ฯ เมื่อฝาผนังนั้นไม่สะอาดหรือไม่เรียบร้อยพอ

 - จัดที่ตั้งศพไว้ด้านซ้ายของโต๊ะหมู่บูชา ฯ (สถานที่ไม่อำนวย  ให้ดูความเหมาะสม) โดยให้ล้ำไปทางด้านขวา      

    หรือซ้าย (ความเหมาะสมของสถานที่)   และไม่บังโต๊ะหมู่บูชา (ระยะห่างพอสมควร) และให้ต่ำกว่าโต๊ะหมู่

   บูชาอย่างเหมาะสม รวมทั้งเป็นที่ที่มีบริเวณกว้างพอ

- จัดที่ตั้งศพให้อยู่ห่างฝาผนังอาคารฯ เป็นต้นประมาณ ๑ ศอกเป็นอย่างน้อย ทั้งนี้ เพื่อเจ้าหน้าที่ หรือ

    ญาติสามารถที่จะเดินได้รอบที่ตั้งศพนั้น รวมทั้งมีที่ว่างพอที่จะตั้งโต๊ะ  เพื่อวางภาชนะใส่อาหารบูชา

  ศพนั้นได้อย่างเหมาะสมด้วย

- เตรียมที่ตั้ง หรือที่แขวนพวงหรีดเคารพศพให้พร้อม

- เตรียมโต๊ะหมู่พร้อมดอกไม้ประกอบหีบศพตามความเหมาะสม

การเตรียมจัดที่ตั้งและภาพถ่ายผู้ตาย มี:-

- ใช้ภาพถ่ายขนาดใหญ่พอสมควรโดยเขียน วัน-เดือน-ปีเกิด-ปีตาย ของผู้ตายไว้ให้พร้อมที่ใต้ภาพถ่ายนั้น

   (“ เกิด ” ใช้ว่า ชาตะ และ “ ตาย ” ใช้ว่า มตะ หรือ มรณะ)

- ตั้งภาพถ่ายไว้ด้านเท้าของศพ (ข้างเครื่องตั้งศพ) โดยให้มีที่รองให้สูงพอสมควร

   (ใช้ตั้งบนขาหยั่งตั้งภาพถ่ายก็ได้)

- ตั้งเครื่องบูชาศพ ประกอบด้วย   โต๊ะตั้งเครื่องบูชา ๑ ชุด  แจกัน ๑ คู่ พร้อมดอกไม้สด เชิงเทียน ๑ ที่

  หรือ ๑ คู่ พร้อมเทียน (ขาว)  กระถางธูป ๑ ใบ พร้อมธูป ๑ ดอก

หมายเหตุ : ศพที่อยู่ในเกณฑ์ได้รับพระราชทานน้ำหลวงอาบศพ หรือพระราชทานเพลิงศพใช้เครื่อง

             ทองน้อยเป็นเครื่องบูชาศพ (ปัจจุบันมีใช้กับศพทั่วไปด้วย)

การเตรียมจัดตั้งเครื่องยศ – เครื่องหมาย – เครื่องราชอิสริยาภรณ์ - เหรียญตรา มี:-

-  ผู้ตายเป็นข้าราชการ ให้นำเครื่องแบบที่ติดเครื่องหมาย- ยศ ฯ เรียบร้อยแล้วตั้งไว้เบื้องหน้าศพ (ด้านเท้าของศพ)

  โดยใช้โต๊ะขนาดเล็กรองรับให้สูงพอสมควร

- วางเครื่องราชอิสริยาภรณ์-เหรียญตรา (ถ้ามี) ติดกับหมอนรอง โดยใส่วางบนพานหรือโตกแล้ว

  ตั้งวางไว้เบื้องหน้าที่ตั้งศพ (ตั้งทางด้านศีรษะศพ) โดยใช้โต๊ะขนาดเล็กรองรับให้สูงพอสมควรเช่นกัน

การเตรียมจัดที่สวดพระอภิธรรม มี:-

 - จัดที่ตั้งตู้พระธรรม โดยยกพื้นให้สูงจากพื้นอาสน์สงฆ์ประมาณ ๑ ศอก

- จัดตั้งไว้ทางด้านซ้ายของโต๊ะหมู่บูชา (หากสถานที่ไม่อำนวย ให้ตั้งไว้ทางด้านขวาของโต๊ะหมู่บูชาพระก็ได้)

- จัดตั้งไว้เบื้องหน้าบนอาสน์สงฆ์ที่พระสงฆ์สวดพระอภิธรรม

- เครื่องประกอบของชุดตู้พระธรรม ประกอบด้วย:-

- ตู้พระธรรมพร้อมคัมภีร์พระธรรม ๗ คัมภีร์  ๑ ชุด

- เชิงเทียน ๑ คู่ พร้อมเทียน (เหลือง)

- กระถางธูป ๑ ใบ พร้อมธูป ๓ ดอก

- แจกันดอกไม้ ๑ คู่ พร้อมดอกไม้สด

หมายเหตุ ๑ : กรณีใช้เครื่องทองน้อย เครื่องทองน้อยนั้นจะประกอบด้วยพานพร้อมจานรองวางเสมอ

                  ขอบปากพาน ๑ ชุด พุ่มดอกไม้ ๓  พุ่ม เชิงเทียน ๑ ข้างพร้อมเทียน(ขาว) เชิงเทียน

                   (สำหรับปักธูป) ๑ ข้างพร้อมธูปไม้ระกำ ๑ ดอก

                   - ตาลปัตร ๔ ด้าม

                   - ชั้นลด (ที่รองกราบ) ๑ ที่

หมายเหตุ ๒  ๑. ศพที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงรับไว้ในพระบรมราชานุเคราะห์ จะได้รับ

                             พระราชทาน พระพิธีธรรม (พระสงฆ์ที่สวดพระธรรม) ในพิธีบำเพ็ญพระราชกุศลสวด

                          พระอภิธรรม      ตลอดพิธี ฯ (การปฏิบัติเป็นหน้าที่ของเจ้าหน้าที่สำนักพระราชวัง)

                    ๒.ยานพาหนะรับ-ส่งพระพิธีธรรมการจัดเครื่องจตุปัจจัยไทยธรรม และค่าใช้จ่าย     

                         ในห้วงการบำเพ็ญพระราชกุศล ฯ นี้ สำนักพระราชวังจะเป็นฝ่ายดำเนินการเองทั้งหมด

                         ๓. เครื่องประกอบชุดตู้พระธรรม จะมีเครื่องประกอบเพิ่มเติม คือ:-

                                - พัดยศพระราชทาน ฯ ในการประกอบพิธี ฯ ๑ ด้าม

                                -ใช้พัดใบลาน ๔ ด้าม (แทนตาลปัตร ๔ ด้าม)

พิธีสวดพระอภิธรรม (พิธีหลวง)

- ผู้ร่วมพิธี ฯ พร้อม

- พระพิธีธรรม  ๔ รูป พร้อม  ณ  อาสน์สงฆ์

- ประธานในพิธี ฯ (ผู้ปฏิบัติหน้าที่แทนพระองค์) ลุกขึ้นยืนแล้วถวายคำนับไปทางที่ประทับ ฯ จุดเทียน

   ธูปเบื้องหน้าตู้พระธรรม (เทียนธูปที่โต๊ะพระพุทธรูปบูชาไม่ต้องจุด เพราะเป็นที่ที่พระบาทสมเด็จ-

    พระเจ้าอยู่หัวหรือพระราชวงศ์จะทรงจุดเท่านั้น) แล้วกราบพระ

- ประธาน ฯ ลุกขึ้นยืนแล้วถวายคำนับไปทางที่ประทับ ฯ จุดเทียนเคารพศพ

- ประธาน ฯ จุดเทียนธูปเครื่องทองน้อยเบื้องหน้าภาพถ่ายของผู้ตายแล้วหันพุ่มดอกไม้ออกมาทางพระสงฆ์

- เจ้าหน้าที่อาราธนาศีล

- ประธานสงฆ์ให้ศีล ( กรณีที่เสด็จพระราชดำเนิน ฯ ใช้คำว่า ประธานสงฆ์ถวายศีล )

- ประธาน ฯ สมาทานศีล (กรณีเสด็จพระราชดำเนิน ฯ ให้ใช้คำว่า…..ทรงศีล และในขณะทรงศีลนั้น   

   พิธีกรและผู้ร่วมโดยเสด็จบำเพ็ญพระราชกุศล ฯ ไม่ต้องออกเสียงรับศีล เพราะเป็นที่ทราบกันดีว่า

   เป็นการถวายศีลเฉพาะพระองค์ ฯ และทั้งยังเป็นการถวายความเคารพแด่พระองค์ผู้เสด็จเป็นองค์ประธาน   

    อันเป็นพระราชประเพณีนิยมที่บัณฑิตพึงสำเหนียกให้มากและจะต้องปฏิบัติให้ถูกต้อง)

- พระพิธีธรรมสวดพระอภิธรรม จบแล้ว

- ประธาน ฯ ยืนหันหน้าตรงไปยังที่ประทับที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว  เสด็จประทับ ฯ ถวายความเคารพ

  ๑ ครั้งแล้ว  รับและประเคนเครื่องไทยธรรมแด่พระสงฆ์ จากนั้น ทอดผ้าสดับปกรณ์     (กรณีเสด็จ

   พระราชดำเนิน ฯ ใช้คำว่า…ทรงประเคนเครื่องไทยธรรมและทรงทอดผ้าสดับปกรณ์) แล้วยืนหันหน้าตรง

   ไปยังที่ประทับ ฯ ถวายความเคารพอีก ๑ ครั้ง  แล้วจึงกลับไปนั่งยังที่รับรองเดิม

- พระพิธีธรรมสดับปกรณ์

- พระพิธีธรรมถวายอนุโมทนา

- ประธาน  ฯ  กรวดน้ำ (กรณีเสด็จพระราชดำเนิน ฯ ใช้คำว่า…ทรงหลั่งทักษิโณทก)

- จบการถวายอนุโมทนา พระสงฆ์(พระพิธีธรรม) เดินทางกลับ ( กรณีเสด็จพระราชดำเนิน ฯ ใช้ว่า…….

   พระสงฆ์ (พระพิธีธรรม) จะถวายอดิเรก, ถวายพระพรลา  และเดินทางกลับ )

- ประธาน ฯ กราบพระ และส่งพระสงฆ์ (กรณีเสด็จพระราชดำเนิน ฯ ใช้ ว่า…ทรงกราบพระ และเสด็จ

   พระราชดำเนินกลับ)  

- เป็นเสร็จพิธี -